Korzyść: Struktura Panarchy pozwala zidentyfikować przeszkody oraz określić możliwości rozprzestrzeniania pomysłów i innowacji. 
 Czas: 120 min. 

Czym jest struktura Panarchy?

Panarchy (Panarchia) to jedna ze struktur Liberating Structures. Liberating Structures to łatwe w praktycznym użyciu i adaptacji narzędzia stworzone w celu wspierania partycypacyjnego i efektywnego zarządzania procesami grupowymi w trakcie spotkań i warsztatów. O Liberating Structures przeczytasz więcej tutaj.

Aby zrozumieć ideę struktury Panarchy zapoznaj się ze strukturą ∞ Ecocykle Plainning.

Jakie jest przeznaczenie struktury Panarchy?

Struktura pomaga zidentyfikować przeszkody i określić możliwości 🌪 rozprzestrzeniania pomysłów (innowacji) biorąc pod uwagę 🔺🔻 wielopoziomowy charakter systemów społecznych.

Struktura pozwala zwizualizować zależności między różnymi systemami (patrz rysynek poniżej), określić wpływ poszczególnych systemów na rozprzestrzenianie się innowacji, a także – przy wykorzystaniu struktury Ecocycle Planning – zidentyfikować możliwości rozprzestrzeniania się innowacji między poziomami oraz poza granice systemów.

Pięć elementów struktury Panarchy?

A oto 5 elementów struktury Panarchy: 

1. Zaproszenie uczestników:

📌 Zaproś uczestników do zidentyfikowania czynników, na każdym poziomie wykresu (→ 📄 arkusza Panarchy), które stanowią źródło problemu. 

📌 Poproś uczestników, aby określili strategie i możliwości
zmian na każdym poziomie wykresu (→ 📄 arkusza Panarchy).

2. Zaaranżowanie przestrzeni i potrzebne materiały:

• Pomieszczenie z pustą ścianą i znajdującą się przy niej otwartą przestrzenią, w której uczestnicy bez problemu się pomieszczą.
• Czyste 📄 arkusze Panarchy dla każdego uczestnika.
• Kartki samoprzylepne dla każdego uczestnika.
• Kartki flipchart przeznaczone do rysowania grafiki Panarchy.
• Duża naścienna lub przymocowana do flipcharta wersja arkusza Panarchy.

3. Aktywność uczestników:

• Każdy zaangażowany w zmianę lub ten, kto może przyczynić się do rozpowszechnienia innowacji, jest uwzględniony.
• Każdy ma możliwość wniesienia swojego wkładu.

4. Podział na grupy:

• Praca samodzielna, pary, grupy  4-osobowe, cała grupa: 1-2-4-All.

5. Instrukcja postępowania i ramy czasowe:

• Zaprezentuj ideę Panarchy oraz Ecocycle Planning. Pokaż uczestnikom przykład wykonanego ćwiczenia (przykład znajdziesz m.in. w podręczniku Liberating Strucutres). Rozdaj czyste arkusze 📄 Panarchy każdemu uczestnikowi warsztatu. 
• Zaproś uczestników do wypisania wszystkich🔺🔻poziomów, które mają wpływ na rozprzestrzenienie się ich 💡 pomysłów/innowacji.
• 📌 Krok 1. W pierwszym kroku uczestnicy  samodzielnie tworzą 📋 listę czynników, odpowiadając na pytanie: Jakie są wszyskie czynnki, od najmniejszych do największych, które wpływają na nasze szanse odniesienia sukcesu? Podpowiedz uczestnikom, aby wzięli pod uwagę:
  • czynniki na 🔺 poziomie mikro: cząstki, indywidualne osoby, zespoły itd.
  • czynniki na 🔸 poziomie mezo: organizacja, sieci itd.
  • czynniki na 🔻 poziomie makro: kultura, polityka, mity itd.
  • Czas: 5 min.
• 📌 Krok 2. W drugim kroku, w parach, uczestnicy przypisują czynniki do określonych poziomów, dla których
  następnie tworzą 🏷 etykiety (4-7 poziomów wystarczy). Czas: 10 min.
• 📌 Krok 3. W trzecim kroku, w grupach 4-osobowych, uczestnicy porównują swoje propozycje i uzgadniają finalną wersję, uzupełniając swoje arkusze kartkami samoprzylepnymi. Czas: 10 min.
• Jeżeli w ćwiczeniu bierze udział większa liczba grup 4-osobowych, poproś je, by dodały wszystkie niewymienione do tej pory poziomy do wspólnego dużego arkusza 📄 Panarchy. Czas: 10 min.
• Poproś uczestników, by w grupach 4-osobowych zastanowili się nad następującymi pytaniami:
  • 🗪 Którym poziomom poświęcano do tej pory najwięcej uwagi i gdzie była największa liczba inwestycji?
  • 🗪 Które poziomy były dotąd pomijane?
  • 🗪 Co wiemy o stanie i dynamice wydarzeń odbywających się na poszczególnych poziomach?
  • Czas: 10 min.
• Podzielcie się 🗬 przemyśleniami z kilku grup 4-osobowych. Czas: 5 min.
• Poproś grupy 2- lub 4-osobowe, by wybrane poziomy poddały eksploracji za pomocą struktury Ecocycle Planning . Uwaga! Każda grupa powinna wybrać jeden z puli 4-7 poziomów. Upewnij się, że do odpowiednich grup trafili ludzie z doświadczeniem w pracy na danym poziomie. Zapytaj:
  • 🗪 Co obecnie dzieje się na tym poziomie?
  • 🗪 Jakie akcje podejmowane są na tym poziomie w związku z wyzwaniem, którego dotyczy nasza innowacja?
  • 🗪 Czy reakcje na stojące przed nami wyzwania mają charakter przedsiębiorczy, menedżerski, wywrotowy czy odnawiający?
  • 🗪 Poproś grupy, aby stworzyły orientacyjne mapy ekocyklu dla swoich poziomów. Czas: 15 min.
• Zbierz 🗺 mapy ekocyklu. Każda grupa pokrótce prezentuje poziom, nad którym pracowała. Czas: 10 min. 
• Przeprowadźcie burze mózgów w małych grupach, by zidentyfikować możliwości i przeszkody na drodze rozpowszechniania innowacji lub wdrożenia pomysłów. Zapytaj:
  • 🗪  Jakie możliwości i przeszkody widzicie między poziomami, gdy patrzycie w górę lub w dół?
  • 🗪  Jakie możliwości na wdrożenie nowych pomysłów dostrzegacie, patrząc w górę?
  • 🗪  Jakie zasoby spływają w dół, w wyniku innowacji – kreatywnej destrukcji – odbywającej się powyżej?
  • 🗪  Jakie niewielkie działania na niższych poziomach
    powodują zakłócenia powyżej?
  • Zachęć grupy, aby w duchu dobrej zabawy puściły
    wodze fantazji. Czas: 15 min.
• Dokonajcie priorytetyzacji możliwości i przeszkód, które ujrzą światło dzienne. Czas: 10 min.
• Dla każdego punktu na liście możliwości i przeszkód utwórzcie akcję z wykorzystaniem struktury 1-2-4 (indywidualnie, w parach, w czwórkach). Zapytaj uczestników:
  • 🗪  Jakie akcje możecie podjąć już teraz, aby wywrzeć wpływ na poziomy znajdujące się pod wami oraz nad wami?
  • 🗪  Kto z osób, które znacie, ma wpływ na więcej niż jeden poziom?
  • Czas: 10 min.
• Podzielcie się akcjami z całą grupą, umieszczając kartki samoprzylepne na odpowiednich poziomach wspólnego dużego arkusza 📄  Panarchy. Czas: 15 min.
• Zaproś grupę do dokładnego przyjrzenia się wspólnemu arkuszowi. Użyj struktury What, So What, Now What? w celu zwiększenia zrozumienia i priorytetyzacji kolejnych możliwych kroków. Czas: 15 min.
• Wracajcie i regularnie aktualizujcie wspólny arkusz Panarchy, odzwierciedlając postępy grupy w rozprzestrzenianiu swoich innowacji.

Nota finalis

 Uwaga! Pamiętaj, że żadna technika kreatywnego myślenia nie zastąpi holistycznego programu zarządzania kreatywnością w organizacji. Kreatywni jesteśmy codziennie, w różnych porach dnia, a nie tylko w czasie organizowanych doraźnie spotkań i warsztatów. Poszczególne elementy systemu zarządzania kreatywnością (np. ludzie, procesy, niematerialne i materialne środowisko pracy) powinny wzajemnie się wspierać, pobudzając aktywność twórczą zespołów, także w sytuacjach całkiem nieformalnych i spontanicznych.

Poznaj szerszy kontekst:

  Dowiedz się więcej na temat technik kreatywnego myślenia.

  Dowiedz się więcej na temat procesu kreatywności.

  Dowiedz się więcej na temat klimatu dla kreatywności.

  Dowiedz się więcej na temat motywowania do zachowań kreatywnych.

  Dowiedz się więcej na temat cech osób kreatywnych. 

  Dowiedz się więcej na temat burzy mózgów oraz dobrych praktyk brainstormingu.

  Dowiedz się więcej na temat typologii kreatywnych pomysłów.

  Dowiedz się więcej na temat kreatywności zespołu.  

Referencje / References:

Polskie opracowanie 33 struktur Liberating Structures (2020).