Korzyść: Odwrócona burza mózgów polega na zastosowaniu zasad klasycznego brainstormingu w celu wyróżnienia wad wybranego obiektu analizy.
 Czas: n/a

Czym jest Odwrócona burza mózgów?

Odwrócona burza mózgów (reverse brainstorming, kruszenie) polega na zastosowaniu zasad klasycznego brainstormingu (np. odrocz osąd, buduj na pomysłach innych itd.) w celu wyróżnienia jak największej liczby wad wybranego obiektu analizy. Zamiast poszukiwać wielu alternatywnych rozwiązań problemu, jak ma to miejsce w tradycyjnej burzy mózgów, zespół aktywuje krytyczne myślenie oraz kreatywność, aby (a) zidentyfikować, a następnie (b) wyeliminować wszystkie potencjalne wady i niedociągnięcia (niedoróbki, niedoskonałości, przeszkody, braki, niedostatki, zagrożenia, braki itd.) związane z rozpatrywanym obiektem analizy (obiektem analizy w odwróconej burzy mózgów może być pomysł, koncepcja, rozwiązanie, schemat, produkt, usługa, proces, mechanizm  itp.). Jak wskazuje profesor Edward Nęcka (2019), odwrócona burza mózgów to: sesja nadmiernego i programowego krytycyzmu, podobnie jak burza mózgów jest sesją nieskrępowanego i bezkrytycznego wymyślania idei.

Odwrócona burza mózgów pozwala złagodzić sztywność poznawczą, która jest poważną blokadą kreatywności człowieka. Reverse brainstorming może być zatem znacznie bardziej skuteczny niż inne techniki kreatywnego myślenia, w szczególności w obszarze udoskonalania rozwijanych rozwiązań czy poprawy efektywności procesów i projektów.

O sztywności poznawczej, w tym fiksacji funkcjonalnej, inercji ideacyjnej czy efekcie nastawienia przeczytasz więcej tutaj.

Odwrócona burza mózgów – procedura postępowania:

1. Wybierz obiekt analizy. Obiektem analizy może być m.in.:
   • obiekt (np. pomysł, produkt lub koncepcja produktu, miejsce, mechanizm itd.),
   • proces (np. organizacyjny, implementacyjny, produkcyjny, serwisowy itd.).
2. Poproś grupę o podanie wszystkich wad danego obiektu analizy. Niedoskonałości obiektu mogą być związane bezpośrednio lub pośrednio między innymi z:
   • parametrami obiektu (np. cechami produktu lub procesu),
   • zachowaniami (np. konsumentów),
   • trendami (np. technologicznymi czy modą),
   • zagrożeniami (np. w otoczeniu wewnętrznym lub zewnętrznym organizacji).
3. Zapisz odpowiedzi.
4. Poproś grupę o wymyślenie sposobów eliminacji wad obiektu, zadając pytanie: jak możemy zmodyfikować / ulepszyć obiekt, aby wyeliminować jego wady?
5. Zapisz odpowiedzi.

Nota finalis

 Uwaga! Pamiętaj, że żadna technika kreatywnego myślenia nie zastąpi holistycznego programu zarządzania kreatywnością w organizacji. Kreatywni jesteśmy codziennie, w różnych porach dnia, a nie tylko w czasie organizowanych doraźnie spotkań i warsztatów. Poszczególne elementy systemu zarządzania kreatywnością (np. ludzie, procesy, niematerialne i materialne środowisko pracy) powinny wzajemnie się wspierać, pobudzając aktywność twórczą zespołów, także w sytuacjach całkiem nieformalnych i spontanicznych.

Poznaj szerszy kontekst:

  Dowiedz się więcej na temat technik kreatywnego myślenia.

  Dowiedz się więcej na temat procesu kreatywności.

  Dowiedz się więcej na temat klimatu dla kreatywności.

  Dowiedz się więcej na temat motywowania do zachowań kreatywnych.

  Dowiedz się więcej na temat cech osób kreatywnych. 

  Dowiedz się więcej na temat burzy mózgów oraz dobrych praktyk brainstormingu.

  Dowiedz się więcej na temat typologii kreatywnych pomysłów.

  Dowiedz się więcej na temat kreatywności zespołu.  

Referencje / References:

Na podstawe: Nęcka, E., Orzechowski, J., Gruszka, A. (2019), Trening Twórczości, Smak słowa, Sopot.